Một thành phố biên cương nghìn năm trên đường chí tuyến Bắc, trở thành cầu nối quan trọng kết nối các vùng xung quanh - Nà Po

Liên hoan mừng năm mới năm 2025 của người dân biên giới Trung Việt và hoạt động gương mẫu "Buổi liên hoan mừng năm mới tại làng" Tết Nguyên đán toàn quốc được tổ chức tại thị trấn Bình Mạnh huyện Nà Po, người dân biên giới Trung Việt cùng lên sân khấu biểu diễn. Ảnh: Lục Xuân Lan.

Vũ Thu An đến từ Việt Nam biểu diễn ca khúc trong chuỗi hoạt động du lịch văn hóa phong tục dân tộc "Trung Sơn Đồng Ca" huyện Nà Po. Ảnh do người trả lời phỏng vấn cung cấp.

Trong lớp học tiếng Trung của Bế Thị Ánh, các bạn học sinh Việt Nam học cách gói sủi cảo. Ảnh: Bế Thị Ánh.

Phóng viên Báo này phỏng vấn các thương hộ Việt Nam (Tả Nhất) kinh doanh hoa quả tại Nà Po. Ảnh: Nghiêm Lập Chính – phóng viên Nhân Dân nhật báo điện tử.

Giải bóng đá hữu nghị liên hoan dân tộc biên giới Trung - Việt năm 2024 được tổ chức tại thị trấn Bình Mạnh, huyện Nà Po. Ảnh: Lục Xuân Lan.

Phong cảnh thôn Long Hoa, thị trấn Thành Xương, huyện Nà Po. Ảnh: Hoàng Vịnh Huy.

(Nhân Dân nhật báo) - Thành phố Bách Sắc nằm ở phía tây Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, nằm ở vùng giáp giới ba tỉnh (khu) Điền (Vân Nam), Kiềm (Quý Châu), Quế (Quảng Tây), phía nam giáp giới với Việt Nam, đường biên giới dài 359,5 km. Bách Sắc là thành phố cấp địa phương có diện tích lớn nhất Quảng Tây, cũng là khu vực đặc thù tập trung các khu cách mạng cũ, khu tập trung cư trú của các dân tộc thiểu số, khu biên cương. Là cửa khẩu quan trọng mở cửa dọc biên giới và thành phố nút then chốt của tuyến Tây tuyến đường bộ và hải dương mới miền Tây, Bách Sắc có các tuyến đường đối ngoại như cửa khẩu Long Bang, cửa khẩu Bình Mạnh và cửa khẩu Nhạc Khư v. v, có 7 chợ biên giới giữa người dân biên giới hai nước, là đầu mối quan trọng mở cửa hai chiều của Trung Quốc hướng tới ASEAN.

Vị trí huyện Nà Po thành phố Bách Sắc lại càng đặc thù. Chính quyền huyện nằm ở thị trấn Thành Sương, thị trấn Thành Sương nằm ở phía bắc huyện, chí tuyến Bắc đi qua thị trấn Thành Sương. Tuyến vĩ tuyến cực bắc mà ánh sáng mặt trời có thể chiếu thẳng này, là ranh giới giữa nhiệt đới và ôn đới phía Bắc. Đường biên giới dài 207 km đã giúp đèo Nà Po gắn chặt với hai tỉnh Cao Bằng và Hà Giang của Việt Nam, trở thành tuyến đầu đi tới Khu mậu dịch ASEAN, từ đó tạo nên nét đặc sắc khu vực của Nà Po: "Đi một bước thì tới vùng nhiệt đới, nhìn một cái thì thấy khu vực ASEAN."

Lai lịch tên huyện Nà Po cũng rất đặc biệt. "Nà Po" trong tiếng Choang có nghĩa là "cánh đồng trên sườn đồi", vốn là tên của một ngôi làng địa phương. Do năm đó đồng chí Mao Trạch Đông đánh giá cao mùa bội thu lương thực của làng, nên đã trở thành tên huyện, có thể nói là có một không hai trong hơn 2800 khu hành chính cấp huyện trong cả nước.

Nà Po nằm giữa khu vực dãy núi đá Karst miền Nam Trung Quốc. Ngày xưa có tên là "Trấn An", nằm trong hang động tự nhiên "Cảm Đà Nham". Còn có "Hắc y tráng" (dân tộc Choang mặc áo màu đen) - chi hệ dân tộc Choang - "lấy màu đen làm đẹp", trăm ngàn năm qua sống trong rừng sâu núi thẳm gần như ngăn cách với thế giới bên ngoài, dùng chàm nhuộm trang phục thâm trầm như ban đêm, lại dùng bài hát dân ca cao vút " Nì đì ya" ca ngợi cuộc sống.

Ngày nay, ca dao cổ xưa từng ngân vang giữa núi non trùng điệp này đã vượt qua biên giới, lưu truyền bằng phương thức phong phú đa nguyên hơn, khơi dậy sự đồng cảm hài hòa tâm linh tương thông, tiếng chân vui vẻ qua lại mậu dịch, bông hoa hữu nghị giao lưu văn hóa. Từ Hội hát ngàn năm đến Liên hoan hiện đại, từ dịch trạm biên giới đến cửa khẩu số, thành phố biên giới ngàn năm Nà Po này đang tiếp tục viết nên những câu chuyện cảm động về tình hữu nghị xung quanh với tư thế mới mẻ.

“Phố phong lưu” nâng tầm thành “mùa liên hoan” —

Làn điệu dân ca khơi dậy sự đồng cảm trong tâm hồn

“Em từ Bảo Lạc, Việt Nam sang, hôm nay hân hoan gặp hội ‘Hàng Đản’, ngàn non vạn nước chẳng ngại xa, chỉ vì câu hát ‘Hàng Đản’ thiết tha…”

Trên sân khấu trung tâm hoạt động tập thể hình toàn dân huyện Nà Po, Hoàng Văn Tiềm và Việt Thị Điệp đến từ huyện Bảo Lạc Việt Nam ngẫu hứng hát dân ca, giọng hát trong trẻo vang lên trong gió đêm. Dưới sân khấu, người dân biên giới hai nước cùng nhẹ nhàng lắc lư theo nhịp điệu. Trong hoạt động du lịch văn hóa phong tục tập quán dân tộc biên quan "Ngày 3 tháng 3 Quảng Tây · Phố Phong Lưu Nà Po" và Liên hoan dân tộc biên giới Trung Việt năm 2025 của huyện Nà Po, ca sĩ Trung Quốc và Việt Nam đã hát dân ca "Giọng hát qua núi" đồng thanh đồng điệu.

“Phố Phong Lưu” không phải là một con phố, mà là một lễ hội phong tục dân gian kéo dài hàng ngàn năm, tiếng Choang gọi là "Hạng Đán". Tháng ba mùa xuân hàng năm, con cái dân tộc Choang hội tụ giữa non nước, lấy dân ca làm mối, lấy tình ước hẹn. Người dân vùng biên giới Việt Nam gọi truyền thống này là "Ngày hội hát". Vgày hội chợ cuối cùng của tháng 3 âm lịch hàng năm, bà con của các bản làng biên giới Trung Việt, từ nam đến nữ, từ trẻ đến già đều đến dự với trang phục lộng lẫy. Người già trao đổi thuốc lá và giống trà, tiểu thương giao dịch sản vật núi rừng và vải vóc, thanh niên nam nữ thì truyền đạt tình cảm, tỏi tình với nhau qua lời ca tiếng hát.

Đi chợ, hát dân ca, gặp gỡ bạn cũ..."Năm nào tôi cũng đến‘Phố Phong Lưu’, năm nay lại náo nhiệt lạ thường", Việt Thị Điệp chia sẻ, cô còn định đi xem một trận bóng đá, tham gia thi đấu trò chơi “ba chân hai người”. Kể từ năm 2016, từ hội ca nhạc truyền thống, "Phố Phong Lưu" đã được nâng cấp thành "mùa liên hoan", thời gian hoạt động từ 1 ngày kéo dài đến 3 ngày, bầu không khí vui chơi càng thêm nồng đậm. Trong thời gian này không những có các hoạt động như buổi biểu diễn dân ca, đêm hội lửa trại, v. v, mà còn có thêm các trận bóng đá Trung - Việt, trò chơi dân gian thú vị, v. v, hình thức hoạt động đa dạng, hết sức thú vị và tuyệt vời. Người dân các huyện biên giới như Hà Quảng, Bảo Lạc cũng thường xuyên qua biên giới để tham dự hoạt động.

"Non nước liền một dải, dân ca vang lên vọng khắp cả vùng; cùng uống một dòng nước, trong lòng vẫn ngọt ngào..." Vũ Thu An đến từ tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam, năm nay bước lên sân khấu Liên hoan người dân biên giới Trung-Việt, cô hợp tác với ban nhạc "Lục Thủy Mẫu" bản địa Nà Po trình bày bài hát tiếng Trung "Bạn tới tôi đi, tình cảm thắm thiết", làm cho mọi người cảm nhận được sự đồng cảm tình cảm xuyên biên giới trong giai điệu. Cô cũng hợp xướng phiên bản tiếng Việt của bài hát "Thanh Hoa Từ" với một ca sĩ Việt Nam khác, một bài hát có giai điệu du dương từ lâu đã được các ca sĩ Việt Nam cải biên và thể hiện lại, cũng được lan truyền tại địa phương. Dưới sân khấu, có người dùng tiếng Trung nhẹ giọng ngâm nga, có người dùng tiếng Việt theo hòa âm. Vào khoảng khắc này, âm nhạc đã vượt qua ngôn ngữ và biên giới.

“Phòng livestream” hóa thành “Hội chợ triển lãm” ——

Thương mại biên giới rút ngắn khoảng cách hai bên

"Xin chào các bạn trong phòng livestream, mình là Tiểu Bế! Hôm nay mang đến cho mọi người sữa chua và mì ăn liền của Việt Nam..." Trong khi Vũ Thu An đang tận tình hát, cách đó không xa Bế Thị Ánh cũng đang hết sức bận rộn.

Năm nay, huyện Nà Po đã kết hợp Hội chợ triển lãm sản phẩm đặc sắc với hoạt động liên hoan, cung cấp nền tảng trưng bày, triển lãm cho những thương nhân xuyên biên giới như Tiểu Bế. Cô nhiệt tình chào đón khách hàng cả online lẫn offline, những đặc sản Việt Nam mà cô giới thiệu đã nhanh chóng được bán hết sạch.

Quê hương của Bế Thị Ánh chính là huyện Hà Quảng, Việt Nam, cách cửa khẩu Bình Mạnh rất gần. Cửa khẩu có lịch sử lâu đời này được xây dựng từ năm 1885, đến nay đã trở thành cửa khẩu hiện đại kết hợp các tuyến kiểm tra thông minh, nền tảng kiểm tra hàng hóa và khu thương mại trao đổi, là con đường giao thông đường bộ quan trọng đi đến Việt Nam và các nước ASEAN. Sáng sớm hàng ngày, cửa khẩu náo nhiệt hẳn lên. Những người dân biên giới chờ thông quan cầm trong tay giấy tờ, dùng tiếng địa phương xen lẫn giọng nói tiếng Trung và tiếng Việt trò chuyện thân mật. Vừa qua 8 giờ, nhân viên kiểm tra biên giới "lạch cạch" đóng dấu lại, Bế Thị Ánh nhanh chóng đi qua cửa khẩu, đế giày tạo ra nhịp điệu nhẹ nhàng trên mặt đường.

Đi bộ vài phút dọc theo phố Bình Mạnh, một cửa hàng treo bảng hiệu song ngữ Trung Việt vô cùng nổi bật - - "Siêu thị hàng hóa Việt Nam cô Bế". Cửa hàng rộng chưa đầy 20 mét vuông này chứa đựng tâm huyết của hai thế hệ: ban đầu được điều hành bởi mẹ chồng cô Bế, cô đã mở rộng quy mô sau khi tiếp quản vào năm 2024. Mở cửa ra, cô Bế cẩn thận lau chùi quầy thủy tinh trước, sau đó pha một tách cà phê Việt Nam, hương thơm nồng nàn tràn ngập trong ánh sáng ban mai.

"Em Bế về rồi hả? Cửu Trại Câu vui không?" người hàng xóm nhìn thấy cô, nhiệt tình chào hỏi. Cô Bế rút điện thoại ra và chia sẻ trải nghiệm du lịch: "Nhìn này, đây là bức ảnh em chụp ở biển Ngũ Hoa. Bây giờ từ thủ đô Hà Nội của Việt Nam bay thẳng đến Thành Đô, Tứ Xuyên chỉ mất hai tiếng thôi, đi du lịch hết sức thuận tiện đấy!" Cô Bế, người đã từng du học tại Đại học Quảng Tây và Đại học Mỏ và Công nghệ Trung Quốc, hiện không chỉ làm thương mại cửa khẩu mà còn làm hướng dẫn viên du lịch và phiên dịch bán thời gian, du lịch là cách quan trọng để cô tìm hiểu về Trung Quốc.

Sự nghiệp của cô Bế được phát triển thuận lợi, là nhờ sự ủng hộ của một loạt chính sách thương mại ưu đãi của địa phương. Cục Thương mại huyện Nà Po đã thành lập Trung tâm dịch vụ thương hộ xuyên biên giới, cung cấp dịch vụ một cửa cho thương hộ hai nước Trung Việt, định kỳ tổ chức hội chợ, đưa ra nhiều chính sách như miễn giảm phí gian hàng, cung cấp trợ cấp logistics, v. v, giúp thương hộ mở rộng thị trường; Cửa khẩu Bình Mạnh ra sức quảng bá mô hình "Truyền hình trực tiếp chợ người dân biên giới+thương mại điện tử", trang bị thiết bị chuyên nghiệp cho các thương hộ phát sóng trực tiếp, xây dựng nền tảng song ngữ, giúp thực hiện mua bán qua biên giới “một phím” trên điện thoại di động. “Hiện nay làm nghề buôn bán đã đơn giản hơn nhiều so với trước kia”. Cô Bế vừa chia sẻ vừa trình diễn cách phát sóng trực tiếp với hàng hóa trên điện thoại di động.

Buổi tối về đến nhà ở Việt Nam, cô Bế còn đúng giờ bắt đầu dạy trẻ em địa phương học tiếng Trung. "Năm đó thầy giáo miễn phí dạy tôi học tiếng Trung, cuộc đời tôi đã có thêm nhiều cơ hội vì được học tiếng Trung, bây giờ tôi cũng muốn giúp đỡ nhiều trẻ em Việt Nam hơn nữa". Cô Bế đã kiên trì dạy tiếng Trung hơn hai năm, 4 lần một tuần. Trong lớp cô chia sẻ những kiến thức về Trung Quốc và cảm nghĩ về làm nghề thương mại biên giới, các học trò đều lắng nghe một cách say sưa.

“Dịch trạm nhỏ” tiếp sức cho “Buổi liên huan quy mô lớn” —

Văn hóa nuôi dưỡng những bông hoa hữu nghị

Tặng "quà tết văn hóa" là thương hiệu văn hóa được huyện Nà Po ra sức xây dựng. Trước Tết Nguyên đán hàng năm, Nà Po đều tổ chức nhà thư pháp, tình nguyện viên viết câu đối xuân, tặng chữ Phúc cho người dân biên giới hai nước, còn tặng tạp chí "Hoa sen" song ngữ Trung - Việt, khiến "mùi vị Tết" càng thêm hơi thở văn hóa và đặc sắc biên giới. Tạp chí này do truyền thông hai nước Trung Việt hợp tác xuất bản, lấy thúc đẩy hữu nghị Trung Việt làm tôn chỉ.

Trong dịch trạm văn hóa quốc môn thị trấn Bình Mạnh huyện Nà Po, tràn ngập hương thơm thoang thoảng của các quyển sách, cô gái Việt Nam Nông Thị Yến Chi đang chăm chú đọc một quyển tạp chí "Hoa sen". "Đối với tôi tạp chí này là một tài liệu giảng học tiếng Trung rất hay, có thể học được rất nhiều thông tin thú vị, hữu ích", cô mỉm cười nói.

Nông thị Yến Chi là khách quen của dịch trạm. Vào những ngày hội chợ, sau khi đi dạo chợ náo nhiệt với chiếc gùi tre trên lưng, cô luôn ghé qua dịch trạm để nghỉ chân, đọc sách, trò chuyện. Kể từ khi dịch trạm mở lớp đào tạo tiếng Trung, cô đến đây càng thường xuyên hơn. "Ở đây, tôi không chỉ có thể học tiếng Trung mà còn có thể giao lưu bằng tiếng Trung với người dân địa phương, khẩu ngữ đã tiến bộ rất nhanh." Cô lấy cuốn sổ tay của mình ra với những cụm từ tiếng Trung thực dụng như "kinh doanh thịnh vượng", "rẻ hơn". Đôi khi, cô cũng giúp các thương gia Trung Quốc viết biển hiệu hàng hóa bằng tiếng Việt. Trong quá trình giao lưu, tình nghĩa càng ngày càng sâu sắc hơn. Trong gùi tre của Nông Thị Yến Chi, dần dần có thêm những món quà nhỏ như nút dây Trung Quốc, tác phẩm cắt giấy Trung Quốc v.v; Bên quầy của các cửa hàng trong thị trấn, cũng dán ngày càng nhiều bảng giá tiếng Việt mà cô dạy cho các thương hộ địa phương viết.

Vào ngày mồng chín tháng giêng hàng năm, thị trấn Bình Mạnh đều diễn ra một sự kiện đặc biệt - Liên hoan mừng năm mới của người dân biên giới Trung Việt. Tháng 4/2024, huyện Nà Po và huyện Hà Quảng Việt Nam đã ký Bản ghi nhớ hữu nghị và hợp tác, chính thức đưa Liên hoan người dân biên giới vào cơ chế giao lưu văn hóa song phương. Tháng 1 năm nay, thôn Bình Mạnh, thị trấn Bình Mạnh được xếp vào danh sách điểm thí điểm "Buổi liên hoan văn nghệ mừng năm mới" Tết Nguyên đán toàn quốc, đã tổ chức một buổi liên hoan văn nghệ mừng năm mới xuyên quốc gia kết hợp dân ca, múa sư tử, thi đấu bóng đá qua biên giới, mang đậm hương vị năm mới và dấu ấn tình hữu nghị.

Khi đèn đường Bình Mạnh lần lượt sáng lên, Bế Thị Ánh khóa kỹ cửa tiệm, trong tay mang theo bánh rán Nà Po chuyên chuẩn bị cho học sinh Việt Nam, hòa nhập với đám đông rộn ràng nhốn nháo; Trên Wechat, Việt Thị Điệp đang bàn bạc chi tiết về bài hát lần sau với bạn hát Trung Quốc mới quen; Trong lớp học, Vũ Thu An đang nghiêm túc luyện tập "Sơn ca giống như nước sông xuân"theo giáo viên, mong có thể biểu diễn một bài dân ca Quảng Tây chính gốc trong buổi liên hoan lần sau...... Mối tình hữu nghị Trung Việt mọc rễ nảy mầm trong những điều bình dị hàng ngày, nở rộ những đóa hoa cảm động lòng người.