Phiên bản 3.0 của Khu thương mại tự do Trung Quốc – ASEAN: Những lĩnh vực nào đã được “nâng cấp”?

Ngày 28/10, sau gần 5 giờ vận chuyển bằng đường hàng không, hơn 30 tấn dừa và sầu riêng từ thủ đô Kuala Lumpur (Malaysia) đã đến thành phố Trịnh Châu, thủ phủ tỉnh Hà Nam, Trung Quốc. Sau một năm khai trương, tuyến hàng không vận tải Trịnh Châu – Kuala Lumpur đã tăng tần suất lên một chuyến mỗi ngày, với tổng khối lượng hàng hóa vận chuyển gần 10.000 tấn.

Cũng trong ngày 28/10, Nghị định thư nâng cấp Khu thương mại tự do Trung Quốc – ASEAN phiên bản 3.0 đã được ký kết tại Kuala Lumpur. So với phiên bản 2.0, phiên bản 3.0 không chỉ tập trung thúc đẩy hợp tác kết nối trong các lĩnh vực “kết nối cứng” như logistics, hạ tầng kỹ thuật số, mà còn tăng cường “kết nối mềm” thông qua các cơ chế như cửa khẩu một cửa, vận đơn điện tử… nhằm nâng cao tính tương thích của hệ thống và giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Tại Lan Châu, tỉnh Cam Túc, Tây Bắc Trung Quốc, nhân viên một công ty thương mại đã nộp hồ sơ xin cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa trong khuôn khổ Khu thương mại tự do Trung Quốc – ASEAN qua cơ chế “một cửa” và chỉ sau chưa đầy nửa ngày đã có thể tự in được giấy chứng nhận này. Nhờ “tấm thông hành vàng” đó, khi xuất khẩu táo Hoa Ngưu – đặc sản nổi tiếng của Cam Túc – sang Việt Nam và Indonesia, doanh nghiệp được hưởng ưu đãi giảm thuế lần lượt 12% và 5%, tức là gần như thuế suất 0% khi vào thị trường Đông Nam Á.

Trong 16 năm liên tiếp, Trung Quốc luôn là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN và ASEAN cũng đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong 5 năm liên tiếp. Năm 2024, kim ngạch thương mại song phương đạt 982,3 tỷ USD, tăng gấp 17 lần so với năm 2002 – thời điểm Khu thương mại tự do Trung Quốc – ASEAN bắt đầu được xây dựng.

Theo chuyên gia Chu Mật thuộc Viện Nghiên cứu Thương mại, Bộ Thương mại Trung Quốc, việc ký kết Nghị định thư nâng cấp Khu thương mại tự do Trung Quốc – ASEAN phiên bản 3.0 đã mở ra chương mới trong hợp tác kinh tế khu vực, tạo ra những quan trọng trên hai phương diện: một là mở rộng cơ hội thương mại truyền thống, hai là thúc đẩy năng lực đổi mới trong các lĩnh vực như kinh tế số, kinh tế xanh đồng thời tăng cường khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng.

Tại Nghĩa Ô, tỉnh Chiết Giang – trung tâm phân phối hàng hóa nhỏ nổi tiếng toàn cầu – trong 9 tháng đầu năm nay, xuất khẩu sang ASEAN tăng 47,1%. Ông Hoàng Bình, chủ doanh nghiệp kinh doanh văn phòng phẩm cho biết: “Nhờ tham gia hai kỳ Triển lãm Văn phòng phẩm ASEAN, doanh thu của chúng tôi đã tăng gần gấp 10 lần. Ba năm trước, doanh số chỉ vài trăm nghìn nhân dân tệ mỗi năm, nay đã đạt đến vài triệu”.

Những năm gần đây, chuỗi sản xuất và cung ứng giữa Trung Quốc và ASEAN trở nên ngày càng bền vững hơn. Các doanh nghiệp Trung Quốc không chỉ tăng tốc vươn ra thị trường quốc tế mà còn chuyển dịch từ mô hình “xuất khẩu sản phẩm” sang “xuất khẩu ngành công nghiệp”, từng bước hình thành bố cục công nghiệp toàn cầu. Sự ra đời của phiên bản 3.0 sẽ tiếp tục thúc đẩy sự hội nhập sâu rộng giữa các chuỗi sản xuất – cung ứng của Trung Quốc và các nước ASEAN.

Ví dụ trong chuỗi công nghiệp cao su và lốp xe: các nước ASEAN có nguồn tài nguyên nguyên liệu dồi dào, trong khi Trung Quốc sở hữu hệ thống chế biến công nghiệp hoàn thiện. Trong 9 tháng đầu năm nay, nhập khẩu cao su từ ASEAN vào Trung Quốc tăng 40,7%, trong khi xuất khẩu lốp xe và phụ tùng ô tô sang ASEAN tăng 19,8%.

Tại Thanh Đảo – cảng nhập khẩu cao su lớn nhất Trung Quốc – những lô nguyên liệu cao su từ Myanmar, Lào và các nước ASEAN khác lần lượt được đưa vào các kho gần cảng chờ hoàn tất thủ tục hải quan, trước khi được vận chuyển đến các dây chuyền sản xuất lốp xe trong nước.

Kinh tế xanh là một lĩnh vực hợp tác trọng điểm của phiên bản 3.0. Với năng lực công nghệ hàng đầu trong các lĩnh vực như xe năng lượng mới, pin lithium và sản phẩm quang điện, Trung Quốc đã tạo nền tảng vững chắc cho hợp tác sản xuất với các nước ASEAN, qua đó thúc đẩy phát triển kinh tế xanh trong khu vực.

Tại cảng Nam Sa, Quảng Châu – cảng roro (roll-on/roll-off) lớn nhất khu vực Hoa Nam của Trung Quốc – 1.483 chiếc xe năng lượng mới do Trung Quốc sản xuất đã lần lượt được đưa lên tàu vận tải biển để khởi hành sang Singapore. Trong 9 tháng đầu năm nay, hải quan Nam Sa đã giám sát xuất khẩu hơn 300.000 ô tô, tăng 55,4% so với cùng kỳ năm trước.

Nguồn: CMG